Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου 2013 στην ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ, την παλαιότερη μηνιαία έκδοση του κλάδου των γραφικών τεχνών στην Ελλάδα, όπου διατηρώ μια στήλη με ελεύθερο περιεχόμενο μέσα από την οποία σχολιάζω θέματα αιχμής της βιομηχανίας και φιλοδοξώ να δίνω στους επιχειρηματίες τροφή για σκέψη και συζήτηση. {Σημείωση: το κείμενο που θα διαβάσετε, γράφτηκε περίπου στα τέλη Μαρτίου 2013)
Ναι, το ξέρω, έχουμε ήδη Απρίλιο του 2013. Εγώ όμως θα ξεκινήσω έναν μήνα πριν. Ο Μάρτιος, λοιπόν, ο φετινός ήταν ένας φορτωμένος μήνας. Όχι, η αγορά δεν έχει έρθει στα συγκαλά της (και φοβάμαι πως θα αργήσει πολύ να έρθει…) αλλά όταν να έχεις επιχειρηση κάτι πρέπει να κάνεις μήπως και καταφέρεις να επιβιώσεις, ελπίζοντας πως θα είσαι εκεί όταν «η ανάπτυξη στρίψει τη γωνία» και (επιτέλους) έρθει! (Άλλο ανέκδοτο κι αυτό παρεμπιπτόντως…)
Αν θα έπρεπε να συγκεντρώσω σε μία φράση τον Μάρτιο του 2013 αυτή θα ήταν το «έξω από δω». Με όλες της τις έννοιες: την εξαγωγή προϊόντων σε αναζήτηση αγοραστών, την εξαγωγή εταιρειών σε αναζήτηση ενός περιβάλλοντος που θα σέβεται το επιχειρείν, την εξαγωγή ικανών και μορφωμένων ανθρώπων σε αναζήτηση ευκαιριών. Μας προβληματίζει όλους, αναμφίβολα. Αμ’ έπος, αμ’ έργο λοιπόν: τι αναζητούμε όλοι μας εκτός Ελλάδος; Σοβαρότητα, σεβασμό, ευκαιρίες, ελευθερία. Γιατί εδώ δεν τα βρίσκουμε αυτά; Τι κάνουμε για να τα βρούμε; Όχι «που είναι το κράτος;», «που είμαστε εμείς, οι πολίτες»…
Για να καταλάβετε τι εννοώ. Βρέθηκα σε ένα διεθνές εξαγωγικό συνέδριο, ανάμεσα στους ομιλητές και Έλληνας χρόνια εγκατεστημένος στην Αγγλία και εισαγωγέας εκεί ελληνικών προϊόντων. Τι κράτησα από όσα είπε; Την επιχειρηματική ηθική της αγοράς του: οι πελάτες, μικρές και μεγάλες εταιρείες, κάνουν διαρκείς επιθεωρήσεις στους προμηθευτές τους, όχι μόνο σε θέματα ποιότητας προϊόντων αλλά και σε θέματα οργάνωσης παραγωγής και διοίκησης. «Δώστε μας ένα παράδειγμα», τον ρώτησε κάποια κυρία από το κοινό. «Ευχαρίστως!», απάντησε αυτός, «ένας πελάτης μου, μεγάλη εμπορική τροφίμων, μου ζήτησε να του δώσω στοιχεία πως οι εταιρείες παραγωγοί των προϊόντων που του προτείνω πληρώνουν κανονικά μισθούς και ασφαλιστικές εισφορές».
«Κι αν δεν πληρώνουν;» πετάχτηκε παρακαθήμενος της κυρίας, έμπλεος νεοελληνικής αυτοπεποίθησης. «Αν δεν είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, η ξένη εταιρεία δεν τους θέλει για προμηθευτές της, ότι προϊόν και να έχουν, ξέρετε, είναι και αυτοί επιχειρηματίες και ξέρουν πως ένας απλήρωτος εργαζόμενος κάποια στιγμή θα δημιουργήσει πρόβλημα στην παραγωγή, στην ποιότητα του προϊόντος, στην ομαλή τροφοδοσία. Αυτό το πρόβλημα δεν το θέλουν στην εταιρεία τους!»
Μη με ρωτήσετε τι ισχύει στη χώρα μας. Αναρωτηθείτε απλά γιατί αντί να εξάγουμε επώνυμα και υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα σταθερά, σε μεγάλες αγορές του εξωτερικού, περιοριζόμαστε σε πώληση των προϊόντων μας «χονδρικής» σε μεταποιητές άλλων χωρών. Και προσπαθήστε να δείτε το παράδειγμα αυτό ως ένα απλό μάθημα καθημερινότητας, για το ότι η ηθική δεν είναι προσόν κάποιου «κράτους πατερούλη» που πρέπει να την επιβάλλει στους «ανήθικους» επιχειρηματίες, μπορεί απλά να είναι τρόπος ζωής και επικοινωνίας επιχειρήσεων και πελατών.
«Και μετά μου λες… Κάτσε εσύ λοιπόν και περίμενε να αλλάξει κάτι», μου είπε φίλος και συνεργάτης μερικές μέρες αργότερα, όταν του αφηγήθηκα το περιστατικό. Και συνέχισε: «επειδή αγαπάω πολύ την Ελλάδα …έφτιαξα μια εταιρία στην Αγγλία. Μέσω Internet και με κόστος max 300 euro. Άντε και με ένα σύντομο ταξιδάκι για να με δουν. Εδώ ακόμη μιλάμε για το «one-stop-shop» και «εταιρία σε μία μέρα». Στο Λονδίνο την ανοίγεις από το web και όντας σε άλλη χώρα. Α, και το ίδιο με έναν τραπεζικό λογαριασμό».
«Αντι να βάλετε λίγο “λαδι” στην ελληνική μηχανή, κάνετε εταιρίες εκτός Ελλάδας…» μας επιτίμησε μεγαλύτερος μας παρακαθήμενος κύριος, σαφώς παλαιότερης γενιάς και παλαιότερης νοοτροπίας.
Βρισκόμασταν σε ένα συνέδριο νέων δικηγόρων, θα συμμετείχα σε ένα πάνελ με θέμα τη σχέση δικηγόρων και μάρκετινγκ, επίκαιρο λόγω της απελευθέρωσης του επαγγέλματος τους.
«…έχω βάλει και τα κουκούτσια αλλά δεν γλιστράει! καιρός να μας μείνει και λίγο λάδι να έχουμε μόλις αλλάξει το πράγμα», απάντησε ο φίλος και έσπευσε να προσθέσει: «στην Αγγλία σε σέβονται όταν κάνεις επιχείρηση στη χώρα τους, ξέρουν πως σίγουρα θα τους αφήσεις φόρους και, επιπλέον, αν αναπτυχθείς θα δημιουργήσεις και δουλειές. Ναι, το Αγγλικό δημόσιο είναι επίσης «ζήτω η γραφειοκρατία», δε σε υποχρεώνει όμως να πας από τις υπηρεσίες, έχουν κάνει τη διαδικασία απλή και μπορείς να την κάνεις όλη μέσω web χωρίς να τους δεις καν. Κι όχι μόνο στην Αγγλία…»
«Είναι όμως και θέμα πατριωτικό», ανταπάντησε ο συνομιλητής μας. «Θα συμφωνήσω», με πρόλαβε ο φίλος. «Όντως είναι θέμα πατριωτικό. Παίρνω ότι δουλειές θέλω, δίνω και δουλειές σε τρίτους και κερδίζουμε όλοι. Φορολογούμαστε σαν άνθρωποι και όχι σαν ζώα. Επιπλέον, πληρώνω ασφάλιση σε ποσοστό ανάλογα με τα έσοδα μου και στο τέλος της χρονιάς, αφού τα εισπράξω. Όσο για το κράτος, είναι παρόν για να με ελέγχει και όχι για να με εμποδίζει. Και πολύ άργησα, αλλά με έφαγε κι εμένα ο πατριωτισμός», ήταν το κρύο ντούς της απάντησης…
Γιατί σας έγραψα και αυτή τη δεύτερη ιστορία; Για να καταλάβετε αυτό που είδα όταν έφτασε η ώρα της ομιλίας μου. Αν και τριημέρο, περισσότεροι από τριακόσιοι (κυρίως νέοι) δικηγόροι ήταν εκεί, Κυριακή πρωί, για να συζητήσουν το πως θα αναπτύξουν το δικό τους επιχειρείν, πως θα χτίσουν το δικό τους «brand» και -το κυριότερο- πως θα επιλέξουν την αγορά και τον τόπο που θα το κάνουν, με κριτήρια επιχειρηματικά οι περισσότεροι, αλλά πάντως όλοι τελείως διαφορετικά από τον «πατριωτισμό» του συνομιλητή μας.
Και να συνειδητοποιήσετε γιατί μου αρέσει η παγκόσμια οικονομία, με τα ανοικτά σύνορα. Γιατί το «όπου γη πατρίς» είναι ελληνικότατο, είναι η πεμπτουσία και η υγεία του επιχειρείν! Και είναι «νέοι» άνθρωποι πάντα που το κάνουν πράξη, νέοι στο μυαλό, στη σκέψη, στις ιδέες, άνθρωποι που έχουν εμπιστοσύνη σε αυτά που ξέρουν και διάθεση να τα κάνουν. Όχι αυτοί που, όπως έγραψε πρόσφατα σε κάποιο editorial του ο Φ. Γεωργελές, βρίσκουν τον κόσμο «δύσκολο» και τον εαυτό τους πιά «πολύ μεγάλο για τέτοια», έτσι επιλέγουν «όπισθεν ολοταχώς, που έλεγε και ο μακαριστός, με τις δραχμούλες, τις ελίτσες, τους κλητήρες του δημοσίου, τις συντάξεις και τα επικουρικά», μην τυχόν και στερηθούν την «Ελλάδα που γερνάει μέσα στο φόβο και την άρνηση». Αστείες εικόνες και αποσπάσματα μιας άλλης εποχής. Αι ειδοί του Μαρτίου του 2013 και μη λέτε πως δεν σας τα είπε καποιος…
Γιάννης Π. Τριανταφύλλου