Πριν από λίγες ημέρες, αφήνοντας πίσω μου τη μεγάλη αίθουσα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, που φιλοξένησε την απονομή των Ελληνικών Βραβείων Γραφιστικής και Εικονογράφησης (ΕΒΓΕ) για το 2012, είδα με διαφορετικό μάτι τη λεωφόρο Συγγρού.
Δεν είχε αλλάξει κάτι. Και θα περίμενε κανείς το αντίθετο. Υστερα από έναν δίωρο βομβαρδισμό καλού γούστου, άψογων γραμματοσειρών και γενικά αισθητικής υψηλού επιπέδου, το billboard ενός κλειστού πια «καμπαρέ» που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τη Στέγη θα έπρεπε να με είχε ενοχλήσει αυτήν τη φορά λίγο περισσότερο.
Αλλά όχι. Είχα μπει μπαϊλντισμένος από την προεκλογική παραφιλολογία και την απότομη ζέστη και βγήκα με ένα τεράστιο, χαζοχαρούμενο χαμόγελο. Δεν ξέρω πολλούς τομείς σήμερα στην Ελλάδα που να παράγουν τόσο ταλέντο, τόσες καλές ιδέες και τόσο όμορφες εικόνες. Είναι γνωστό ότι η ελληνική σκηνή του graphic design περνάει μάλλον την καλύτερη στιγμή της. Δεν το λέμε εμείς, ούτε καν το νεανικό πλήθος των ΕΒΓΕ. Το λένε τα δεκάδες βραβεία (με αιχμή την κορυφαία περυσινή διεθνή διάκριση των Beetroot) που σαρώνουν τα ελληνικά δημιουργικά γραφεία όπου βρεθούν και όπου σταθούν.
Θέμα συσκευασίας
Αλλά υπάρχει ειδικά ένας τομέας που αναπτύσσεται ραγδαία, αυτός της συσκευασίας – για πολλούς, το «κλειδί» για κάθε εξωστρεφή ελληνική επιχείρηση που θέλει να διεκδικήσει μία θέση στην παγκόσμια αγορά. Υπάρχει το παράδειγμα της εταιρείας καλλυντικών Korres, το απόλυτο ελληνικό success story, που οφείλει σε έναν σημαντικό βαθμό την καταξίωσή της σε μεγάλες αγορές του εξωτερικού χάρη στο ντιζάιν του δημιουργικού γραφείου k2 design. Εκτοτε έχει κυλήσει αρκετό νερό στο αυλάκι και πολλές, μεγάλες ή μικρότερες, ελληνικές επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την κεφαλαιώδη σημασία μιας ευπρεπούς ή, ακόμα περισσότερο, μιας ευρηματικής και ελκυστικής συσκευασίας στο σκληρό παιχνίδι του ανταγωνισμού. Σκεφθείτε ένα ιταλικό λάδι σ’ ένα καλοσχεδιασμένο μπουκάλι με μια προσεγμένη ετικέτα, όμορφη και μοντέρνα, και δίπλα ένα ελληνικό λάδι σε κάποια αδιάφορη, πρόχειρη, μέτρια συσκευασία. Ποιο από τα δύο θα αγοράσει ο ανυποψίαστος καταναλωτής σ’ ένα σούπερ μάρκετ του Λονδίνου, του Βερολίνου ή της Στοκχόλμης;
Οπως έδειξαν και τα φετινά ΕΒΓΕ, όλο και πιο πολλές επιχειρήσεις επενδύουν στο ντιζάιν. Οι περισσότερες στρέφονται στις αγορές του εξωτερικού, καθώς εκεί κρίνεται για πολλές εξ αυτών το παιχνίδι της επιβίωσης.
Πρωτοβουλία
Σε αυτό το περιβάλλον, ο ΟΠΕ (Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου) δημιούργησε το Design Greece, μια εξαιρετικά καλοδεχούμενη πρωτοβουλία, η πρώτη από την πλευρά του κράτους, με στόχο τη διάδοση της σημασίας του ντιζάιν στην ελληνική επιχειρηματική κοινότητα. «Πρέπει να εξηγήσουμε, κυρίως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ότι το ντιζάιν, ως επιχειρηματική επιλογή και επένδυση, είναι αναγκαίο για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους και την ενίσχυση και την αναγνωρισιμότητά τους μέσα και έξω από τη χώρα», υποστηρίζουν στο Desgin Greece. «Επιπλέον, επιδίωξη της πρωτοβουλίας είναι η ανάδειξη των Ελλήνων δημιουργών και σχεδιαστών και η προώθηση και η προβολή της ελληνικής σχεδιαστικής κοινότητας στο εξωτερικό». Παρά τις καλές προθέσεις και την πρώτη καλά οργανωμένη προβολή του ελληνικού ντιζάιν στο εξωτερικό (πρόσφατα, στο πλαίσιο έκθεσης στην Κύπρο), το Design Greece δεν παρουσιάζει τον βηματισμό που θα έπρεπε.
Στις αρνητικές εξελίξεις, ο σκεπτικισμός εκ μέρους της Ενωσης Γραφιστών Ελλάδας, που τελικά απέρριψε την πρόσκληση του ΟΠΕ να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία. Αν και αναγνωρίζει το Design Greece ως «μία σημαντική κίνηση» και το ενδιαφέρον του ΟΠΕ ως θετικό, ενώ προσφέρεται να λειτουργήσει ως αρωγός, θεωρεί ότι δεν έχει λόγο η δημιουργία οποιουδήποτε μητρώου επαγγελματιών και εκφράζει την άποψη ότι, για την ενημέρωση της αγοράς, η υποχρέωση ανήκει στους θεσμικούς φορείς του κλάδου και ότι η ίδια είναι έτοιμη να αναλάβει και τη συγκεκριμένη υποχρέωση στο πλαίσιο ενός πρωτοκόλλου συνεργασίας με τον Οργανισμό.
Αλλαγή νοοτροπίας
Ας κρατήσουμε το γεγονός ότι για πρώτη φορά επίσημος κρατικός φορέας έδειξε να αντιλαμβάνεται τη σημασία του ντιζάιν στην επιχειρηματικότητα. Γιατί το «πρόβλημα» δεν είναι τόσο στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη αλλά στην περιφέρεια, όπου εδρεύουν πολλές εξαγωγικές εταιρείες και οι οποίες, χωρίς τη σωστή ενημέρωση, πιστεύουν ότι ο τυπογράφος της πόλης τους είναι ο πιο κατάλληλος επαγγελματίας για μία αξιοπρεπή συσκευασία.
Με το βλέμμα έξω
Διαφορετικής στόχευσης αλλά με το ίδιο αντικείμενο και το βλέμμα επίσης στραμμένο προς τα έξω η πρωτοβουλία ενός ιδιώτη, του κ. Βασίλη Μπαρτζώκα, ο οποίος έστησε από το Βερολίνο το Designlobby. Tι ακριβώς κάνει το εξηγεί στον πολύ καλό ιστότοπο designmag.gr: «Είμαστε κάτι σαν «γραφείο γνωριμιών», διπλωμάτες, μάνατζερ και φύλακες άγγελοι των ντιζάινερ. Προσπαθούμε να γεφυρώσουμε το χάσμα που υπάρχει μεταξύ του δημιουργού και των εταιρειών και να τους φέρουμε σε επαφή, να σκεφθούμε ιδέες για προϊόντα, υπηρεσίες και δράσεις που θα θα ανταποκριθούν στις ανάγκες τους και θα αποφέρουν οφέλη και στις δύο πλευρές. Αναζητούμε συνεχώς στην αγορά για νέες ευκαιρίες και αφήνουμε τους ντιζάινερ να κάνουν αυτό που ξέρουν να κάνουν καλά, να σχεδιάζουν, να επιμελούνται και να δημιουργούν, ενώ εμείς ασχολούμαστε με όλο το υπόλοιπο επιχειρηματικό κομμάτι, τη διαχείριση και τη δημιουργία νέων επαφών, το marketing και τις δημόσιες σχέσεις, τη συμβουλευτική μας απέναντι σε προϊόντα και ιδέες τους για την καλύτερη δυνατή υλοποίησή τους, την επικοινωνία και την εύρεση πελατών».
Το πρώτο βήμα έχει στόχο την αγορά της Ασίας, μία πλατφόρμα, δηλαδή, η οποία βοηθάει τους Ελληνες ντιζάινερ να συνδεθούν με τους κατάλληλους πελάτες και να προωθήσουν τη δουλειά τους στην Ασία.
Το ταλέντο περισσεύει αλλά χρειάζονται και οι μάνατζερ
Αυτό που επιχειρεί ο κ. Βασίλης Μπαρτζώκας είναι το στοιχείο που συχνά απουσιάζει από πολλά ελληνικά δημιουργικά γραφεία: το επιχειρηματικό σκέλος. Στελεχωμένα, τα περισσότερα, από γραφίστες και μόνο, δεν διαθέτουν τους ανθρώπους που θα προωθήσουν τη δουλειά τους προς τα έξω. Και στη σημερινή συγκυρία, όταν λέμε «προς τα έξω», εννοούμε στο εξωτερικό. «Ναι, υπάρχει άνθηση στο ελληνικό graphic design», αναγνωρίζει ο κ. Δημήτρης Φακίνος, διευθυντής του designmag, «αλλά φοβάμαι πως αν τα ελληνικά γραφεία δεν βγουν προς τα έξω, κινδυνεύουν να χάσουν το momentum». Ο ίδιος μάς λέει ότι υπήρξαν γραφεία που τόλμησαν να «κυνηγήσουν» με εξειδικευμένους ανθρώπους, δηλαδή μάνατζερ, αλλά τους πρόλαβε η κρίση. Η επένδυση σε μια διαφορετική οργάνωση θέλει χρόνο και υπομονή, όμως η νέα οικονομική πραγματικότητα είχε άλλα σχέδια.
Αλλά δεν χρειάζεται να τα βάφουμε μαύρα. Εχουμε τους ανθρώπους, έχουμε το ταλέντο για να βγάλουμε το ελληνικό graphic design με ακόμα πιο δυναμικό τρόπο προς τα έξω. Αρκεί να το εμπιστευθούν οι παραγωγοί, οι επιχειρηματίες, έτσι ώστε και οι ίδιοι οι ντιζάινερ να πιστέψουν λίγο περισσότερο στον εαυτό τους. Και τα οικονομικά τους να τους επιτρέψουν ξανά να προσλάβουν έναν καλό μάνατζερ.
Συγγραφέας: Δημήτρης Ρηγόπουλος, Πηγή: Καθημερινή της Κυριακής 06.05.2012