ΛΟΝΔΙΝΟ. Ο Σάιρους Χάισμιθ έθεσε στον εαυτό του μια πρόκληση: να αποφύγει τη γραμματοσειρά Helvetica για μία μέρα. Απαγόρευσε στον εαυτό του να αγοράζει οτιδήποτε έφερε τη συγκεκριμένη γραμματοσειρά και να ταξιδεύει σε οποιοδήποτε μέσο έχει την επωνυμία του σε Helvetica. Kαθώς είναι Νεοϋορκέζος, αυτό συμπεριελάμβανε και τον τοπικό σιδηρόδρομο.
Αν τύχαινε να συναντήσει οτιδήποτε έφερε τη συγκεκριμένη γραμματοσειρά, κοιτούσε αλλού.
Ηξερε να αποφεύγει το Iντερνετ και είχε πάρει προληπτικά μέτρα για να διαγράψει την Helvetica από το μενού των γραμματοσειρών του υπολογιστή του. Αλλά δεν μπορούσε να αποφύγει να την εντοπίσει στις οδηγίες πλυσίματος για τα ρούχα του, στο κοντρόλ της τηλεόρασής του, στη στάση του λεωφορείου με τις ώρες ή στη στήλη με τις μετοχές στους New York Times. Ενα άλλο πρόβλημα ήταν να βρει έναν νέο τρόπο χωρίς Helvetica για να μπορέσει να πληρώσει για οτιδήποτε χρειαζόταν στη διάρκεια της μέρας, καθώς η απαγορευμένη γραμματοσειρά δεν εμφανιζόταν μόνο σε πιστωτικές κάρτες, αλλά και στα ολοκαίνουργια αμερικανικά χαρτονομίσματα.
Γιατί, μπορεί να σκέφτεστε, να αποφασίσει κανείς να πάρει μια τέτοια απόφαση; Ο κ. Χάισμιθ, σχεδιαστής γραμματοσειρών, δημιούργησε το μποϊκοτάζ του για την Helvetica, με την ελπίδα να θέσει το φιλοσοφικό ερώτημα: «Χρειάζεσαι ποικιλία για να ζήσεις;» Η ιστορία του είναι μία από τις πολλές που περιλαμβάνονται στο καινούργιο βιβλίο του Σάιμον Γκάρφιλντ, «Just my type: Α book about fonts».
Ο κ. Γκάρφιλντ έχει εκδώσει περισσότερα από 12 μυθιστορήματα, κυρίως για επιστήμη και κοινωνική ιστορία. Το «Just my type» είναι το πρώτο του πόνημα για την τυπογραφία, κάτι που τον έκανε πολύ γενναίο, γιατί ο κόσμος της τυπογραφίας έχει δική του γλώσσα, δικούς του κανόνες και τελετουργία.
Πάρτε για παράδειγμα τον Μάθιου Γουάινερ, δημιουργό του Mad Men. Τον πολιορκούν διάφοροι μπλόγκερ που δεν μπορούν να καταλάβουν πώς μια τηλεοπτική σειρά που είναι γνωστή για την ιστορική της ακρίβεια, όταν έχει να κάνει με κοστούμια και σκηνικά μπορεί να είναι τόσο απρόσεκτη στο να διαλέγει γραμματοσειρές. Οι ταινίες «LA Confidential» και «The hudsucker proxy» έχουν επίσης επιλεγεί για να παρουσιάσουν γραμματοσειρές που σχεδιάστηκαν μετά τις περιόδους που φτιάχτηκαν.
Στο «Just my type», τα δυνατά στοιχεία του βιβλίου είναι περισσότερα από τις αδυναμίες του. Τα ιστορικά περάσματα ξεκινούν με τον Γιόχαν Γκούτενμπεργκ, τον Γερμανό τυπογράφο, το 1440. Μετά, ο κ. Γκάρφιλντ συστήνει τους σχεδιαστές που δημιούργησαν πανέμορφες γραμματοσειρές που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα, όπως ο Κλοντ Γκαραμόντ στη Γαλλία του 16ου αιώνα, ο William Caslon και ο John Baskerville στην Αγγλία του 18ου αιώνα και οι Μοντερνιστές του 20ού αιώνα, όπως ο Paul Renner στη Γερμανία και ο Adrian Frutiger στην Ελβετία.
Εχοντας περιγράψει τη δύσκολη διαδικασία της δημιουργίας γραμμάτων, αριθμών και συμβόλων από μέταλλο, ο κ. Γκάρφιλντ εξερευνά τη μετάβαση από τα έντυπα στα ψηφιακά στοιχεία. Στην πορεία, αναφέρεται σε όλα: από την απόφαση του Ιkea να εγκαταλείψει την κλασική Futura των Μοντερνιστών του κ. Frutiger για το λογότυπο για να διαλέξει τα ψηφιακά στοιχεία Verdana, έως τον ρόλο της γραμματοσειράς Gotham σαν μυστικό όπλο στην προεδρική καμπάνια του Μπαράκ Ομπάμα το 2008.
Το βιβλίο μιλάει και για την ψυχολογία αγαπημένων στοιχείων, όπως γιατί η Arial Black έχει γίνει από τις δημοφιλέστερες γραμματοσειρές –μαζί με την Frutiger– για ευρωπαϊκές ποδοσφαιρικές μπλούζες. Απάντηση: Επειδή είναι και οι δύο αναγνωρίσιμες ακόμη και από την άλλη πλευρά του σταδίου.
* πρώτη δημοσίευση: International Herald Tribune, η ελληνική εκδοχή αναδημοσιεύεται από την Καθημερινή της Κυριακής 30.01.2011