* άρθρο της Χριστίνας Δαμουλιάνου στην Οικονομική Καθημερινή της 31.12.2010
Επειδή η κάθε επιχείρηση είναι μοναδική, εκείνες που μπορούν να τη γνωρίζουν καλύτερα είναι η ηγεσία και η διοίκησή της, και όχι μια μελέτη που καταλήγει σε συμπεράσματα για το μέλλον των επιχειρήσεων. Ωστόσο, μια τέτοια μελέτη έχει, όντως, πετύχει έναν σημαντικό στόχο όταν «προκαλεί σκέψεις, προάγει συζητήσεις, δίνει έμπνευση, ώθηση και γίνεται χρήσιμη και πολύτιμη πηγή γνώσης και πληροφοριών για τους πολυάσχολους επικεφαλής και διευθυντές» οι οποίοι πρέπει -«εδώ και τώρα»- να σκεφθούν και να προετοιμαστούν για το μέλλον των επιχειρήσεών τους.
Μελέτη: Μια τέτοια μελέτη με θέμα «Το μέλλον της απασχόλησης και του μάνατζμεντ το 2020 στην Ελλάδα» παρουσίασε η Ελληνική Εταιρεία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (www.eede.gr) συμμετέχοντας στην πανευρωπαϊκή μελέτη «Management Futures» που διενήργησε ο EuropeaManagement Association. Ως γνωστόν η ΕΕΔΕ είναι μέλος και τη στιγμή αυτή ασκεί και την προεδρία του ΕΜΑ. Η μελέτη -τα στοιχεία της οποίας συγκέντρωσε ειδική επιτροπή ηγετών επιχειρήσεων και επιστημόνων όπως και συγκριτικά στοιχεία από ευρωπαϊκές χώρες- απαντά ενδελεχώς σε δύο καίρια και θεμελιώδη ερωτήματα: «Πώς θα είναι το μέλλον της απασχόλησης και του μάνατζμεντ το 2020;» και «Τι πρέπει να αρχίσουμε να κάνουμε από σήμερα, ώστε οι ηγέτες των επιχειρήσεων να είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν το αύριο;».
Στο σενάριο που δίνεται «The Wοrld Continued», περιγράφονται οι πλέον πιθανές υποθέσεις για τον χώρο της απασχόλησης και του μάνατζμεντ το 2020. Είναι ένας χρήσιμος δείκτης στα βασικά ζητήματα για τα οποία οι επιχειρήσεις, όπως και οι ηγεσίες και οι διοικήσεις τους, πρέπει να είναι ενήμερες και να προετοιμάζονται για την επόμενη δεκαετία. Το σενάριο δίνει για μελέτη πέντε «τύπων μέλλοντος»: το πιθανό μέλλον (υποθέσεις), το εφικτό (ευκαιρίες), το επιθυμητό (όραμα), το απροσδόκητο μέλλον (εκπλήξεις) και το προγραμματισμένο και δημιουργούμενο μέλλον (στρατηγικές).
Στόχος: Ο στόχος που πετυχαίνει η μελέτη αυτή είναι ότι προσφέρει πρακτικές συστάσεις για το πώς μπορεί να δημιουργηθεί το επιθυμητό μέλλον. «Με αλλά λόγια, για τις επιχειρήσεις και για τους μάνατζερ αυτό είναι ένα ταξίδι από την παρούσα κατάσταση σε πιθανές μελλοντικές καταστάσεις με υψηλότερες ικανότητες και μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα. Η εφαρμογή των θεμελιωδών αλλαγών είναι ένα συνειδητό εγχείρημα που απαιτεί χρόνο. Και τα χρονικά πλαίσια των 10-12 ετών είναι λογικά», επισημαίνεται.
Βασικοί άξονες: Με δεδομένη την έκταση της μελέτης, στην παρούσα στήλη επιχειρούμε -κατά το δυνατόν συνοπτικά και επιλεκτικά- να αναφέρουμε τους βασικούς άξονες του σεναρίου για το αύριο της απασχόλησης και του μάνατζμεντ. Χρησιμοποιώντας «ενεστώτα του μέλλοντος» αρχίζουμε από την αγορά των επιχειρήσεων. Εκεί όπου «το προσδόκιμο επιβίωσης απαιτεί νέες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και αξιώνει διαφορετικά μοντέλα κοινωνικής ασφάλισης». Αναγκαίο για τις επιχειρήσεις είναι ένα περιβαλλοντικό προφίλ, ενώ έχουν εμφανισθεί και νέες επιχειρήσεις στον τομέα του περιβάλλοντος. Περισσότερες πολυεθνικές λειτουργούν σε ξένες χώρες, νέες επιχειρηματικές αγορές λειτουργούν στο Διαδίκτυο και τα επιχειρηματικά μοντέλα έχουν αλλάξει.
Νέοι φορείς της παγκόσμιας αγοράς είναι η Ινδία και η Κίνα. Η γνώση και οι δεξιότητες των εργαζομένων είναι εξαιρετικά σημαντικές, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τις κυβερνήσεις. Οι πολυεθνικές έχουν μεταφέρει τις μονάδες παραγωγής τους στις αναπτυσσόμενες χώρες και η αποδοτική χρηματοδότηση προωθείται με την εφαρμογή των βιώσιμων στρατηγικών στον τομέα της ενέργειας. Στις εθνικές οικονομίες υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες εξυπηρέτησης, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες προσφέρουν «φθηνό» εργατικό δυναμικό.
Σε ό,τι αφορά τα καθήκοντα των εργαζομένων, έχουν γίνει περισσότερο ποικίλα και πολυσχιδή. Πολύ μεγάλη ζήτηση έχουν οι εργαζόμενοι με πολλά προσόντα που μπορούν να παρέχουν πολλαπλές υπηρεσίες. «Η διαρκής εκπαίδευση είναι πλέον αναγκαία. Οι ρόλοι και οι ευθύνες εμπεριέχουν πολλά καθήκοντα. Η ικανότητα διοίκησης είναι απαραίτητη για να προετοιμάσει την επιχείρηση και τους εργαζομένους για άμεσες και επείγουσες αλλαγές, οι οποίες χρειάζονται συχνά. Οι άνθρωποι καλούνται να παράγουν όλο και περισσότερες ιδέες και να ενεργούν προδραστικά». Οι επιχειρήσεις έχουν πολύπλευρες ανάγκες για μάνατζμεντ. Χρειάζονται ικανότητες, γνώσεις και εμπειρίες σε πολλούς τομείς. «Ενας μάνατζερ είναι λιγότερο προϊστάμενος και περισσότερο σύμβουλος και καθοδηγητής». Οι απαιτήσεις είναι περισσότερες σε σχέση με την εταιρική διακυβέρνηση για τα ανώτατα επιχειρηματικά στελέχη και τα διοικητικά συμβούλια. Η εκτέλεση των έργων έχει πλέον μεγαλύτερη και ουσιωδέστερη σημασία και ο πιστωτικός κίνδυνος απαιτεί αυξημένη εποπτεία και διαχείριση. Οι μάνατζερ πρέπει να αντιμετωπίσουν τη διαφορετικότητα – ανθρώπους με διαφορετική προέλευση και επιχειρήσεις με διαφορετικές κουλτούρες.
Η δυνατότητα όλων των επιχειρήσεων να κάνουν περισσότερα πράγματα σε λιγότερο χρόνο εκτιμάται, αξιολογείται και αποτιμάται από την κοινωνία. Η εργασία εξ αποστάσεως και η τηλεργασία είναι συχνότερες και αποδεικνύεται ότι είναι πολύ παραγωγικές και αποδοτικές σε σχέση με το κόστος, τόσο για την επιχείρηση όσο και για τους εργαζομένους. Η εκπαίδευση και επανεκπαίδευση των εργαζομένων για απόκτηση προσόντων και αναβάθμιση των γνώσεών τους αποτελούν βασική ευθύνη σχεδόν όλων των επιχειρήσεων.
Αλλάζουν οι ανάγκες: Οι ανάγκες στη σχέση εργασίας και ζωής αλλάζουν. Η κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού αυξάνεται καθημερινά. Εχει πολλαπλές γνώσεις και προσόντα ώστε να εργάζεται σε διαφορετικές θέσεις μέσα στην επιχείρηση. Το ανθρώπινο δυναμικό είναι διεθνές και εργάζεται περισσότερα χρόνια σε σχέση με το παρελθόν. Εχει προσωπικές ανάγκες για υγιεινή διατροφή, αθλητισμό, άσκηση και ελεύθερο χρόνο. Η γραφειοκρατία αντιμετωπίζεται ως χάσιμο χρόνου και η διοικητική αποκέντρωση είναι η άποψη των ανθρώπων άνω των 30 ετών.
«Το σενάριο αυτό είναι η πιθανότερη εκδοχή σε ό,τι αφορά το μέλλον της απασχόλησης και του μάνατζμεντ την επόμενη δεκαετία», αναφέρεται στη μελέτη, ενώ διευκρινίζεται ότι «ένα και μόνο σενάριο που να περιγράφει το πιθανό μέλλον μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκές. Αλλα πιθανά εναλλακτικά μέλλοντα που να αρχίζουν από απρόβλεπτα γεγονότα είναι επίσης δυνατά». Επισημαίνεται επίσης ότι στα γεγονότα και στις εξελίξεις, που οι μελετητές αποκάλυψαν και ταξινόμησαν, ιδιαιτέρως αναφέρονται η ηγεμονία των επιχειρήσεων σε όλον τον κόσμο, ο κόσμος των εθνικών χρεών, ο κόσμος της έλλειψης νερού.